Wstęp
Spis treści
Projekt MAMBO (Modern Approaches to the Monitoring of Biodiversity) reprezentuje nowoczesne podejście do monitorowania różnorodności biologicznej w Europie. Wykorzystuje on najnowsze technologie, aby skuteczniej śledzić dynamikę zmian bioróżnorodności oraz chronić zagrożone siedliska i gatunki.
Jednym z głównych założeń projektu jest dostarczanie wiedzy, narzędzi i infrastruktury niezbędnych do efektywnego badania różnorodności biologicznej w Europie. Tradycyjne metody zbierania danych o rozmieszczeniu i populacji gatunków często są kosztowne i mało efektywne. Skłoniło to naukowców do poszukiwania innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Badacze wykorzystują sztuczną inteligencję, drony, kamery, czujniki i dane satelitarne przy tworzeniu kompleksowych systemów monitorowania, które mają potencjał znacząco zmienić sposób zbierania i analizy danych o bioróżnorodności.
Projekt MAMBO obejmuje wykorzystanie takich technologii, jak:
- systemy oparte na rozpoznawaniu dźwięku, które potrafią identyfikować zwierzęta na podstawie wydawanych przez nie odgłosów,
- fotopułapki i automatyczne kamery do wykrywania i liczenia owadów,
- drony i dane satelitarne służące do tworzenia trójwymiarowych obrazów rezerwatów przyrody i śledzenia zachodzących w nich zmian,
- narzędzia teledetekcji do mapowania rozmieszczenia ekosystemów i siedlisk oraz do monitorowania ich stanu.
Dzięki integracji tego typu nowoczesnych rozwiązań z już istniejącymi metodami badania bioróżnorodności i ochrony środowiska powstaje kompleksowy system monitorowania, który umożliwi zbieranie bardziej precyzyjnych i aktualnych danych o stanie europejskich ekosystemów.
Jednym z najbardziej innowacyjnych rozwiązań, których powstanie jest współfinansowane w ramach projektu MAMBO, jest wykorzystanie sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego do identyfikacji gatunków za pomocą obrazów. Dzięki wykorzystaniu baz danych zawierających zdjęcia i dźwięki, modele te mogą być stale udoskonalane, zwiększając swoją skuteczność w rozpoznawaniu gatunków.
Naukowcy, jak dr Vincent Kalkman z Naturalis Biodiversity Center w Holandii, tworzą modele AI, które mogą automatycznie rozpoznawać gatunki zwierząt i roślin na podstawie zdjęć przesyłanych przez użytkowników. Jego praca opiera się w dużej mierze na portalu Observation.org, który jest globalną platformą monitorowania bioróżnorodności, gdzie każdy użytkownik może udostępniać zdjęcia zwierząt i roślin, pomagając w ten sposób je obserwować i identyfikować. Duża liczba przesyłanych obrazów pozwala rozwijać coraz dokładniejsze modele i prowadzić analizy na bardzo dużych zbiorach danych.
Projekt dr Kalkmana łączy zaawansowane technologie z zaangażowaniem obywateli, czyli tzw. „citizen science" lub nauką obywatelską. Ta synergiczna współpraca między naukowcami a wolontariuszami ma kluczowe znaczenie dla skutecznego monitorowania bioróżnorodności w Europie.
Zaangażowanie obywateli w zbieranie danych ma wiele zalet. Po pierwsze, pozwala na zgromadzenie znacznie większej ilości informacji, niż byłoby to możliwe wyłącznie siłami naukowców. Po drugie, dane pochodzą z różnych lokalizacji geograficznych, co daje szerszy obraz sytuacji. Po trzecie, angażowanie obywateli w projekty naukowe zwiększa świadomość ekologiczną społeczeństwa i buduje poparcie dla działań na rzecz ochrony bioróżnorodności.
Projekt MAMBO ma potencjał, aby znacząco zmienić sposób monitorowania bioróżnorodności w Europie. Celem naukowców jest m.in. coroczne opracowywanie map pokazujących dynamikę zmian siedlisk, co pozwoli na bardziej precyzyjne i terminowe interwencje w obszarach zagrożonych. Tego typu informacje mogą zmienić sposób, w jaki ośrodki naukowe i agencje środowiskowe monitorują krajobraz ekologiczny Europy, prowadząc do bardziej skutecznych strategii ochrony bioróżnorodności.
W przyszłości, narzędzia i metodologie opracowane w ramach projektu MAMBO mogą zostać wdrożone w szerszej skali, przyczyniając się do lepszej ochrony bioróżnorodności nie tylko w Europie, ale potencjalnie także w innych częściach świata. Szczególnie obiecujące wydają się być aplikacje oparte na sztucznej inteligencji, które mogą znacznie ułatwić identyfikację gatunków przez naukowców i obywateli, oraz systemy teledetekcji, które umożliwiają monitorowanie siedlisk na dużą skalę.
Naukowcy są świadomi, że stosowanie zaawansowanych technologii, w tym AI, wiąże się z dużymi wyzwaniami środowiskowymi. Centra danych, w których znajdują się serwery, generują odpady, zużywają ogromne ilości wody i wymagają dużej ilości energii elektrycznej. Jest to aspekt, który badacze biorą pod uwagę w swoich pracach, dążąc do zrównoważonego wykorzystania technologii.
W obliczu postępującej utraty bioróżnorodności na całym świecie, inicjatywy takie jak MAMBO stanowią bardzo ważny element w tworzeniu narzędzi służących do ochrony środowiska naturalnego i bioróżnorodności, zarówno dla nas, jak i dla przyszłych pokoleń.
Źródła: mambo-project.eu, obserwator.imgw.pl, cordis.europa.eu, projects.research-and-innovation.ec.europa.eu
