Dzień Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Wstęp

27 czerwca jest Międzynarodowym Dniem Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorstw (MŚP), które stanowią istotny czynnik gospodarki. Święto obchodzone jest od 2017 roku, aby zwrócić uwagę na ich ogromne znaczenie społeczno-gospodarcze. Jakie wyzwania i szanse stoją przed polskimi przedsiębiorstwami

Sektor przedsiębiorstw wytwarza blisko trzy czwarte wartości PKB (72,3%), przy czym małe i średnie przedsiębiorstwa generują blisko co drugą złotówkę PKB (49,6%). Największy udział w tworzeniu PKB mają mikroprzedsiębiorstwa – około 30,6% (dane za 2019 r.). W przypadku MŚP największy wkład w tworzenie PKB ma sektor usług, w dużych przedsiębiorstwach – przemysł[1].

Polski sektor MŚP w liczbach

Według „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 2022”[2], przygotowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, liczba przedsiębiorstw systematycznie wzrasta. W 2020 roku przekroczyła 2,3 mln. Sektor MŚP stanowi przeważającą większość przedsiębiorstw w Polsce – 99,8%. Wśród nich najliczniejszą grupą (97,0%; 2,2 mln) są mikroprzedsiębiorstwa. Udział małych firm wynosi 2,2% (49,5 tys.), średnich – 0,6% (14,4 tys.), zaś dużych – tylko 0,2% (3,7 tys.).

Polskie MŚP działają przede wszystkim w usługach i handlu (74,6%), rzadziej zaś w budownictwie i przemyśle – wynika z „Raportu…”. Na przestrzeni ostatnich lat liczba nowo powstałych przedsiębiorstw była wyższa niż zlikwidowanych. Potwierdzają to liczby: w 2021 r. zarejestrowano 368 tys. nowych przedsiębiorstw, wykreślono natomiast 190 tys. firm. Warto zaznaczyć, że w naszym kraju pierwszy rok działalności przeżywają dwie na trzy firmy. W układzie wojewódzkim najwyższą przeżywalność nowo powstałych firm odnotowano w województwach świętokrzyskim (74,4%) i mazowieckim (73,8%), najniższą zaś w warmińsko-mazurskim (45,1%) i lubelskim (47,7%). Najwięcej firm upada w pierwszym roku działalności – w kolejnych latach wskaźnik przeżycia jest wyższy.

W „Raporcie…” czytamy, że przeciętna liczba pracujących przypadająca na jedno przedsiębiorstwo powstałe w 2020 r., w rok po jego utworzeniu, wynosiła 1,6 osoby. Miesięczne wynagrodzenie brutto na jednego zatrudnionego to 4,1 tys. zł. W przedsiębiorstwach sektora MŚP pracowało niemal 6,8 mln osób, tj. 67,8% ogólnej liczby pracujących w sektorze przedsiębiorstw. Tak jak w poprzednich latach najwięcej osób było zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach (blisko 4,2 mln osób).

Współczesne wyzwania

Z najnowszego badania PARP „Koniunktura w biznesie” przeprowadzonego na przełomie marca i kwietnia tego roku wynika, że blisko połowa polskich firm odczuwa negatywny wpływ wojny w Ukrainie (45%), ale też co trzecia firma (36%) nie odczuwa jej skutków. Może być to powiązane z brakiem wcześniejszych stosunków handlowych z Ukrainą oraz funkcjonowaniem w krótkich, krajowych łańcuchach wartości. Negatywny wpływ wojny jest dostrzegany przede wszystkim we wzroście cen materiałów i surowców, kosztów zatrudnienia oraz spadku liczby zamówień. Wyniki przytaczanego badania pokazują, że najbardziej cierpią firmy budowlane oraz usługowe. Skutki wojny są też bardziej dojmujące dla dużych i średnich firm niż mniejszych podmiotów.

Wzrost kosztów działalności w związku z wojną za naszą granicą pogłębia inflacja, która utrzymuje się od kilku miesięcy na tzw. płaskowyżu. Naturalnie więc wywołuje ona negatywne emocje wśród przedsiębiorców. Z Barometru EFL na II kwartał tego roku wynika, że dalszego wzrostu inflacji i kosztów prowadzenia działalności obawia się odpowiednio 91% i 72% mikro, małych i średnich firm w Polsce. Aby się przed tym chronić, w pierwszej kolejności przedsiębiorcy planują rezygnować z premii i podwyżek dla pracowników (44%) lub pozyskać finansowanie zewnętrzne (44%). Co trzecia firma rozważa inwestycje mające na celu ograniczenie zużycia energii, a 17% badanych chce zmniejszyć zatrudnienie. Biorąc pod uwagę wielkość firmy – im mniejsza firma, tym bardziej obawia się negatywnego wpływu inflacji na swój biznes.

Nie ulega wątpliwości, że obecne otoczenie gospodarczo-polityczne nie sprzyja w prowadzeniu działalności. Pandemia jednak pokazała, jak sprawnie, dzięki przedsiębiorczości i zdolności do przezwyciężania trudności, firmy odbudowały swoje biznesy. Udało się utrzymać płynność firm i zatrudnienie, a w rezultacie wypracować wzrost gospodarczy. Warto zauważyć, jak ogromny skok wykonali polscy przedsiębiorcy w ostatnich 30 latach. Z danych zebranych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy wynika, że wśród dużych gospodarek po 1990 roku szybciej od Polski rozwijały się tylko Chiny.

Dwie ścieżki do unijnych środków

W nowej perspektywie finansowej na lata 2021–2027 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) dysponuje środkami w wysokości ponad 5,5 mld euro. To ogromne wsparcie, które trafi do polskich przedsiębiorców, zarówno do dojrzałych firm, jak i start-upów. Część z konkursów, cieszących się ogromną popularnością, już się zakończyła, inne są w trakcie realizacji, a niektóre jeszcze czekają na uruchomienie.

Miłą niespodzianką dla polskich przedsiębiorców może być to, że do 30 października br. przedłużono termin przyjmowania wniosków do drugiego naboru w konkursie Ścieżka SMART. O unijne środki w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) mogą ubiegać się firmy, które chcą wdrażać innowacje, nowe produkty i technologie, zmieniać procesy produkcyjne czy przestawiać biznes na bardziej zielony. Warto podkreślić, że tylko w tym naborze budżet konkursu wynosi 890 mln zł, zaś we wszystkich naborach organizowanych w 2023 r. w ramach Ścieżki SMART przedsiębiorcy będą mogli otrzymać ponad 6,7 mld zł. To ogromne wsparcie, które bez wątpienia przełoży się na wzrost konkurencyjności polskich firm na arenie zarówno krajowej, jak i międzynarodowej.

PARP jest świadoma, że stworzenie równych szans dla wszystkich w korzystaniu z usług i produktów, bez względu na trudności fizyczne czy poznawcze, pozwala dotrzeć do szerszego grona potencjalnych odbiorców i zyskać przewagę konkurencyjną w danej branży. W związku z tym przedsiębiorcy zainteresowani uwzględnieniem w swojej działalności osób ze szczególnymi potrzebami od 6 lipca do 30 października będą mogli zgłaszać się do nowego naboru – Dostępność w Ścieżce SMART. Wniosek o dofinansowanie obowiązkowo musi obejmować co najmniej jeden z dwóch modułów: moduł B+R lub moduł wdrożenie innowacji. Przedmiotem każdego z modułów realizowanych w ramach projektu musi być zniesienie co najmniej jednej lub więcej barier występujących np. w przestrzeni fizycznej (w tym budynkach, urządzeniach), rzeczywistości cyfrowej, systemach informacyjno-komunikacyjnych, produktach czy usługach. Budżet to 220 mln zł. Dofinansowanie na wdrożenie innowacji wynosi do 70%. Pozytywną ocenę mogą uzyskać produkty innowacyjne co najmniej na skalę krajową.

Wsparcie na starcie

Start-upy są motorem nowoczesnej gospodarki, które wspierają tradycyjne gałęzie przemysłu, poprawiają jakość naszego życia, kreują nowe pomysły oraz technologie. Jeśli chcemy dogonić światowych liderów w tym obszarze, musimy pomóc w skutecznym wejściu na rynek nowym firmom i rozwiązaniom, które mają szanse na sukces krajowy i zagraniczny. Temu m.in. służy realizacja aktualnych konkursów przeprowadzana przez PARP.

Ze składaniem wniosku powinny się pospieszyć ośrodki innowacji z terenu Polski Wschodniej, ponieważ 12 lipca br. kończy się nabór do konkursu Platformy startowe dla nowych pomysłów. Dofinansowanie w wysokości 10–25 mln zł będzie można przeznaczyć na przeprowadzenie programów inkubacji start-upów przez partnerstwa wyspecjalizowanych podmiotów – platformy startowe. W okresie inkubacji będą one dostarczać start-upom zindywidualizowane usługi podstawowe i specjalistyczne, pomagając w przygotowaniu rentownych modeli biznesowych.

Nieco więcej czasu na zgłoszenie, bo do 22 sierpnia br., mają zainteresowani uczestnictwem w innym konkursie wspierającym środowisko start-upowe w Polsce – Startup Booster Poland – SMART UP. Wnioski mogą przesyłać podmioty realizujące programy, które przyspieszają rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw na wczesnym etapie – pomagają im udoskonalać produkty oraz zwiększać sprzedaż. Budżet to  91 mln zł. Maksymalna kwota dofinansowania projektu to aż 18 mln zł.

Znajdź swój wzór i otrzymaj dofinansowanie!

Każda firma, która chce wzmocnić swoją pozycję na rynku, powinna być świadoma tego, jak istotna jest odpowiednia identyfikacja wizualna marki. Procesy wzornicze należy zatem potraktować jako inwestycję, na którą można zdobyć dotacje unijne. Wystarczy wziąć udział w aktualnie przeprowadzanym konkursie w ramach programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej – Wzornictwo w MŚP.

Otrzymane dofinansowanie umożliwi firmie przeprowadzenie audytu oraz stworzenie strategii wzorniczej, a także wdrożenie idei ekoprojektowania. Wśród nowych rozwiązań można znaleźć takie przykłady jak przedmioty codziennego użytku, np. linie mebli, odzież czy opakowania spożywcze. Nabór trwa do 29 sierpnia. Budżet to 100 mln zł, a maksymalne dofinansowanie projektu może wynieść nawet 3 mln zł. Minimalna wartość kosztów kwalifikowalnych to 200 tys. zł.

Przejście na GOZ się opłaca

Kilka dni temu PARP uruchomiła nabór do konkursu Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR). Warunkiem uczestnictwa jest zgłoszenie rozwiązania, które umożliwia transformację w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Mowa zatem o działaniach polegających m.in na używaniu w procesach produkcyjnych odnawialnej energii i surowców wtórnych, zachowaniu  oraz odbudowie ekosystemów. Innym elementem jest zwiększanie wydajności procesów produkcji, ograniczanie powstawania odpadów, wykorzystywanie dużych zbiorów danych i automatyzacja. Istotę przechodzenia w stronę GOZ stanowi recykling, ponowne wykorzystanie komponentów i odzyskiwanie surowców. Rozwiązania, o których mowa, obejmują również stosowanie nowych technologii (np. druku 3D), popularyzację pojazdów elektrycznych czy autonomicznych.  Podsumowując, do udziału w konkursie może zgłosić się niemal każda firma, która wnikliwie przyjrzy się swojej strukturze pod kątem GOZ i zechce upowszechnić drzemiący w niej potencjał.

Autorzy najciekawszych projektów mogą liczyć na nagrody główne w wysokości 50 tys. zł oraz wyróżnienia o wartości 20 tys. zł. Łączna pula środków to 500 tys. zł. Wnioski można składać do 27 lipca 2023 roku.

Co jeszcze przed nami?

Warto śledzić informacje na stronie PARP, ponieważ z myślą o przedsiębiorcach wkrótce planowane jest uruchomienie kolejnego konkursu „Automatyzacja i robotyzacja w MŚP”. Celem jest wspieranie przedsiębiorstw w transformacji w kierunku przemysłu 4.0 poprzez robotyzację i automatyzację. 

Ponadto przedsiębiorcy mogą cały czas rozwijać kompetencje swoje i swoich pracowników dzięki funduszom europejskim. Nadal prowadzone są projekty w ramach poprzedniej perspektywy finansowej. Mowa przede wszystkim o Programie Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój, dzięki któremu można podnosić kompetencje menadżerskie, w tym te dotyczące procesu cyfryzacji, wzbogacać wiedzę z zakresu rynku zamówień publicznych czy tego, jak dostosować swoją ofertę pod względem dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami. Są również projekty kierowane dla poszczególnych sektorów np. budowlanego, finansowego, marketingu. Na wsparcie mogą liczyć także ci przedsiębiorcy, którzy mają okresowe trudności w prowadzeniu firmy.

Poza wsparciem finansowym firmy powinny dbać o swój wizerunek. W jaki sposób? PARP zachęca przedsiębiorców do ubiegania się o prestiżowy tytuł Pracodawcy Jutra. Obecnie trwa 7. edycja tego konkursu, skierowanego do przedsiębiorców oraz instytucji edukacyjnych współpracujących z przedsiębiorcami, którzy podejmowali działania edukacyjne w obszarze rozwoju pracowników lub propagowania idei edukacyjnych. Istotnym aspektem tej inicjatywy jest wymiana dobrych praktyk w zakresie zarządzania ludźmi oraz tworzenia przyjaznego środowiska pracy. Tegoroczna edycja konkursu Pracodawca Jutra obejmuje dwie główne kategorie: „rozwój pracownika” oraz „ambasador edukacji”. Laureatów konkursu poznamy w październiku.

PARP udostępnia ponadto bardzo bogatą ofertę szkoleń w postaci autorskiego portalu e-learningowego. Akademia PARP, bo o niej mowa, zawiera ponad 50 bezpłatnych szkoleń online w zakresie prawa, zarządzania, finansów, marketingu i kompetencji.

 

 

[1] https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/Raport-o-stanie-sektora-maych-i-rednich-przedsibiorstw_13_10_2022.pdf

[2] Tamże.